اسپکولوم یک ابزار پزشکی است که مشاهده درون نواحی تو خالی بدن همچون واژن را برای پزشک آسان تر می کند. اسپکولوم واژن، دیواره های واژن را باز کرده تا پزشک بتواند واژن و دهانه رحم را معاینه کند. این وسیله به طور معمول در معاینات لگن و پاپ اسمیر استفاده شده اما در بسیاری از فرایند های دیگر نیز کاربرد دارد.
اسپکولوم چیست؟
اسپکولوم یک ابزار پزشکی است که مشاهده درون نواحی تو خالی بدن همچون واژن، مقعد، گوش و بینی را برای پزشک آسان تر می کند. اسپکولوم واژن در معاینه های لگنی به کار رفته و شناخته شده ترین نوع این ابزار است. اسپکولوم در حین معاینه، دیواره های واژن را باز نگه داشته تا پزشک بتواند مجرای واژن و دهانه رحم را معاینه کند. دهانه رحم، مجرایی بین واژن و رحم است. پزشک با کمک اسپکولوم می تواند زائده های غیر طبیعی را بررسی کرده، از ترشحات این ناحیه نمونه برداری کرده و حتی برخی جراحی ها را در واژن انجام دهد.
اسپکلوم های مد
اسپکولوم چه شکلی دارد؟
اسپکولوم ها بسته به هدف خود، دارای طراحی های متفاوت هستند. اسپکولوم هایی که در معاینات زنانه مشاهده می شوند، معمولا دارای دو بازو هستند که در محل یک لولا به یکدیگر می رسند. دهانه این ابزار همچون نوک یک اردک بوده و دیواره های واژن را باز می کند. با بسته شدن دهانه این ابزار، دیواره های واژن بار دیگر به حالت طبیعی خود باز می گردند. اسپکولوم ها از فلز ضد زنگ یا پلاستیک ساخته می شوند. برخی اسپکولوم های پلاستیکی دارای چراغ هایی هستند که مشاهده درون واژن و دهانه رحم را بیش از پیش آسان می کنند.
انواع مختلف اسپکولوم واژن چیست؟
اسپکولوم ها نیز همچون واژن ها، انواع و اندازه های مختلف دارند. عواملی همچون ژنتیک، سن، وضعیت سلامت و فعالیت جنسی مواردی همچون اندازه و حالت ارتجاعی واژن را تعیین می کنند. انتخاب اسپکولوم متناسب با اندازه واژن بسیار اهمیت دارد. در حین معاینه، پزشک جهت مشاهده واژن و دهانه رحم کوچک ترین اسپکولوم ممکن را انتخاب می کند. برخی از رایج ترین انواع اسپکولوم واژن شامل موارد زیر هستند.
اسپکولوم کودک: این مورد، کوچک ترین اسپکولوم موجود بوده و لبه های آن نسبت به دیگر اسپکولوم ها نازک تر و کوتاه تر هستند. با این که نام این نوع اسپکولوم می تواند غلط انداز باشد اما معمولا برای کودکان استفاده نمی شود. در واقع، این اسپکولوم ها برای افرادی استفاده می شوند که تاکنون رابطه جنسی نداشته اند. همچنین، این موارد در افراد یائسه نیز بسیار کاربرد دارند. تغییرات دیواره های واژن پس از یائسگی ممکن است تحمل اسپکولوم های بزرگ تر را دشوار کند.
اسپکولوم هافمن: این نوع نسبت به نوع قبلی بزرگ تر بوده اما از نوع رایج یا پدرسون اندازه کوچک تری دارد. این اسپکولوم نیز برای کسانی طراحی شده که سکس همراه با دخول را تجربه نکرده اند.
اسپکولوم پدرسون: یکی از پر استفاده ترین اسپکولوم های موجود است. این ابزار برای زنانی به کار می رود که سکس همراه با دخول داشته یا از نظر جنسی فعال بوده اما تاکنون زایمان را تجربه نکرده اند. اسپکولوم های پدرسون در اندازه های متنوع تولید می شوند.
اسپکولوم گریوز: این اسپکولوم نیز به طور رایج به کار گرفته می شود. گریوز نسبت به پدرسون بزرگ تر بوده و گزینه ای مناسبی برای باز نگه داشتن واژن هایی است که حالت ارتجاعی بیشتری دارند. پزشکان برای زنان دارای سابقه زایمان طبیعی، از این نوع اسپکولوم استفاده می کنند. اسپکولوم یاد شده در فرایند هایی همچون کولپوسکوپی و نمونه برداری نیز کاربرد فراوان دارد. اسپکولوم گریوز در اندازه های متنوع به تولید می رسد.
اسپکولوم واژن برای چه اهدافی استفاده می شود؟
اسپکولوم ها معمولا در طول معاینات لگن یا آزمایش پاپ اسمیر دیده می شوند. در طول آزمایش لگن، فرد به آرامی یک اسپکولوم با دهانه ای اردک مانند را در واژن وارد کرده و سپس همگام با باز کردن اسپکولوم دیواره های واژن را از هم دور می کند. باز شدن این اندام، مشاهده دهانه رحم و بررسی زائده های غیر طبیعی یا دیگر ناهنجاری ها را آسان تر می کند. پزشک در طول آزمایش پاپ اسمیر مقداری از سلول های دهانه رحم را جمع آوری کرده تا از نظر ابتلا به سرطان بررسی کند. آشنایی به این ابزار ها در حین معاینات زنانه، آمادگی فرد را برای دیگر فرایند های پزشکی در آینده افزایش می دهد. برخی از نمونه های این فرایند ها را می توان در لیست زیر مشاهده کرد:
-
نمونه برداری
-
کولپوسکوپی
-
دیلاتاسیون و کورتاژ
-
لقاح آزمایشگاهی (IVF)
-
جایگذاری IUD
-
تخریب آندومتر
-
جراحی با حلقه الکتریکی (LEEP)
-
برداشت رحم (هیسترکتومی)
در فرایند هایی که اسپکولوم برای مدتی طولانی در محل باقی می ماند، پزشک فرد را به خوابی عمیق فرو می برد.
آیا استفاده از اسپکولوم ایمن است؟
بله، انواع مختلف اسپکولوم ها طی چندین قرن طراحی و تولید شده اند تا به تشخیص و درمان مشکلات زنانه کمک کنند. پزشک قبل از انجام معاینه، اسپکولوم را استریل کرده تا در هنگام ورود به بدن فرد از هر گونه باکتری یا عامل مهاجم عاری باشد. استفاده از این ابزار سبب شل شدن دیواره واژن نشده و این تغییرات موقت است. پس از اتمام معاینه، واژن به حالت و اندازه قبل خود باز خواهد گشت.
آیا استفاده از اسپکولوم دردناک است؟
احساس مقداری ناراحتی یا فشار در هنگام ورود اسپکولوم یا باز شدن مجرای واژن طبیعی است اما به هیچ عنوان دردناک نخواهد بود. پزشک ممکن است جهت راحتی بیشتر بیمار و شل شدن عضلات این ناحیه، ابتدای مجرای واژن را به سمت پایین بکشد. در صورت احساس درد، فرد دچار اضطراب شده و عضلات منقبض می شوند. این انقباض می تواند تجربه فرد از معاینه را دردناک تر کند. تمرین تنفس و آرام سازی به کاهش این درد و ناراحتی کمک خواهند کرد. ابتلا به برخی مشکلات و عدم اطلاع پزشک از آن ها می تواند تجربه ای دردناک را از معاینه در ذهن فرد به جای بگذارد. این مشکلات شامل موارد زیر هستند:
لیکن اسکلروز: لیکن اسکلروز یک مشکل پوستی است که از حالت ارتجاعی پوست کاسته و امکان پارگی آن را در طول معاینه افزایش می دهد.
آتروفی واژن: آتروفی واژن هنگامی بروز می دهد که دیواره های واژن در اثر کاهش مقادیر استروژن در بدن نازک می شوند. این وضعیت سبب کوتاه و تنگ شدن مجرای واژن خواهد شد. آتروفی واژن سبب تحریک پذیری، خشکی و سوزش این اندام می شود. افراد مبتلا به این مشکل در حین معاینه ممکن است درد و ناراحتی بیشتری را تجربه کنند.
واژینیسموس: در مبتلایان به واژینیسموس به دلیل ترس از دخول، عضلات اطراف ورودی واژن منقبض می شوند. این ترس و درد یاد شده شامل ورود اسپکولوم به واژن نیز می شود.
ولوودینیا: ولوودینیا یک درد مزمن است که در ناحیه تناسلی زنانه یا فرج احساس می شود. این درد می تواند به واژن نیز انتشار یافته و ورود اسپکولوم را دردناک تر کند.
افراد باید ابتلای خود به هر کدام از این مشکلات را با پزشک در میان گذاشته تا اقدامات احتیاطی لازم در این زمینه انجام شود
چگونه می توان یک معاینه راحت تر را با اسپکولوم تجربه کرد؟
افراد می توانند قبل از انجام معاینه، درباره سابقه جنسی و اولویت های خود با پزشک صحبت کرده و بدین روش به راحتی هر چه بیشتر به این معاینه کمک کنند. در صورت احساس راحتی می توان موارد زیر را با پزشک در میان گذاشت:
هویت و تمایلات جنسی: در صورتی که فرد ورود به ناحیه واژن را خلاف هویت یا تمایلات جنسی خود بداند، ممکن است احساس ناخوشایندی را تجربه کند.
فعالیت جنسی: داشتن آگاهی مناسب از سابقه دخول به واژن می تواند به پزشک در انتخاب اسپکولوم مناسب کمک کند.
نحوه تحمل دخول: در صورتی که دخول حتی به صورت غیر جنسی برای فرد دردناک باشد، باید این مساله را با پزشک مطرح کند. برای مثال، برخی افراد تحمل ورود تامپون را نیز ندارند.
هر گونه سابقه آسیب یا سو استفاده جنسی: در صورت داشتن تجربه آسیب یا سو استفاده جنسی، معاینه لگن می تواند دشوار باشد. در این موارد بهتر است پزشک را از این موضوع مطلع کرده تا مراقبت های لازم برای راحتی هر چه بیشتر را فراهم کند.
افراد می توانند جهت داشتن احساس راحتی بیشتر انجام موارد زیر را از پزشک خود درخواست کنند:
- شروع با کوچک ترین اسپکولوم
- گرم کردن اسپکولوم قبل از معاینه
اعمال روان کننده بر اسپکولوم: البته این مورد در همه اوقات مخصوصا در هنگام نمونه برداری از ترشحات امکان پذیر نیست.
اطلاع دادن به بیمار از هر گونه احساس احتمالی همچون درد یا سرما
سوالات متداول
چرا استفاده از اسپکولوم بسیار دردناک است؟
احساس درد می تواند نشانه انقباض بیش از حد عضلات یا ابتلا به مشکلی باشد که در دردناک شدن معاینه نقش دارد. جهت پیشگیری از درد باید هر گونه نگرانی و مشکل خود را با پزشک در میان گذاشت. در صورت احساس درد در هر مرحله ای از معاینه باید پزشک را مطلع کرد.
اسپکولوم ناحیه واژن را تا چه اندازه باز می کند؟
این باز شدن بر خلاف تصور بسیاری از افراد تنها به مقداری اندک خواهد بود. برای مثال، در آزمایش پاپ اسمیر دهانه واژن تنها به اندازه 2 سانتی متر یا کمتر باز خواهد شد.
آیا اسپکولوم می تواند سبب بریدگی واژن شود؟
اسپکولوم در صورتی که به درستی استفاده شود، هیچ گونه آسیبی به پوست یا لایه مخاطی واژن نمی رساند. همچنین، انتخاب اسپکولوم با اندازه مناسب از پارگی پرده بکارت جلوگیری خواهد کرد.
منبع : https://geekymedics.com/speculum-examination-osce-guide/
