در دیابت، آسیب عصبی، مشکلات گردش خون و عفونت می‌تواند سبب ایجاد مشکلات پا شود. با انجام مراقبت‌هایی می‌توانید سلامت خود را حفظ کنید. با مدیریت دیابت و داشتن سبک زندگی سالم پاهایتان سالم می‌ماند. در این مقاله راهکارهایی جهت مراقبت از زخم پای دیابتی ارائه شده است.
جهت پیشگیری و مراقبت از زخم پای دیابتی باید به طور منظم چکاپ پزشکی شوید که خود شامل بررسی پاها در هر ویزیت و چک A1c، فشار خون و کلسترول است. هر روز قند خون خود را چک کنید. به طور منظم ورزش کنید. رژیم متعادل و غنی از میوه و سبزیجات داشته باشید.
زخم پای دیابتی چیست؟
زخم پای دیابتی یک زخم یا زخم باز است که تقریباً در 15 درصد بیماران دیابتی ایجاد شده و معمولاً پایین پا را درگیر می کند. زخم پا یکی از عوارض شایع دیابت است که با روش هایی مانند رژیم غذایی، ورزش و درمان با انسولین قابل کنترل نیست. زخم ها در نتیجه شکستن بافت پوست و نمایان شدن لایه های زیرین ایجاد می شوند.
از بین افرادی که دچار زخم پای دیابتی می شوند، 6 درصد به دلیل عفونت یا سایر عوارض مرتبط با زخم در بیمارستان بستری خواهند شد، اما اگر نحوه پانسمان و مراقبت از آن را بلد باشید، می توانید از بستری شده جلوگیری کنید.
بهترین پماد برای زخم پای دیابتی
پماد درماهیل یکی از بهترین پمادها برای مراقبت از زخم پای دیابتی است. این پماد پوست را مرطوب می کند، از پوست در برابر عوامل تحریک کننده محافظت می کند، آن را ضد عفونی می کند و خارش و درد را کاهش می دهد.
65,000 تومان
افزودن به سبد خرید
همچنین پمادهای حاوی گیاه ابوخلساء (هواچوبه) نیز به دلیل خاصیت آنتی باکتریال این گیاه در ترکیب با موادی نظیر روغن کنجد و عسل که خاصیت ترمیم کنندگی بالایی دارند، برای ترمیم زخم های دیابتی بسیار مورد استفاده قرار می گیرند.
نحوه پانسمان زخم پای دیابتی
انتخاب پانسمان مناسب برای بهبود زخم بسیار مهم است، زیرا می تواند به حفظ میزان مناسب رطوبت کمک کند و اجازه دهد زخم تخلیه شده و بهبود یابد. مهم است که پانسمان زخم دیابتی را در فواصل زمانی مناسب عوض کنید.
پانسمان های فوم و آلژینات برای زخم پای دیابنی که تراوشات زیادی دارد، بسیار مناسب هستند زیرا جذب بالایی دارند. هیدروژل ها اتولیز را تسهیل می کنند و ممکن است در مدیریت زخم های حاوی بافت نکروز مفید باشند. پانسمان های حاوی اینیدین و نقره ممکن است به مدیریت عفونت زخم کمک کنند. از پزشک خود برای انتخاب بهترین نوع پانسمان سوال کنید.
برای پانسمان زخم پای پای دیابتی مراحل زیر را انجام دهید:
آماده کردن لوازم مورد نیاز
- وسایل خود را جمع آوری کنید و سطحی که قرار است وسایل را روی آن بگذارید تمیز کنید.
- دست های خود را با آب گرم و صابون به خوبی شسته و کاملا خشک کنید.
برداشتن پانسمان قبلی
- پانسمان را با دقت شل کنید و به آرامی بیرون بکشید
اگر پانسمان به پوست چسبیده بود، آن محل را خیس کنید. - پانسمان قدیمی را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید و کنار بگذارید.
- دوباره دستان خود را بشویید.
بازرسی زخم
- زخم را از نظر هرگونه زهکشی، قرمزی، درد یا تورم بررسی کنید.
تمیز کردن زخم دیابتی
- سرنگ را با مایع توصیه شده توسط پزشکتان پر کنید.
- 3 تا 10 سانتی متر از محل زخم فاصله بگیرید و به آرامی اسپری کنید.
- از پارچه نرم و خشک یا تکه ای گاز برای خشک کردن زخم استفاده کنید.
گذاشتن پانسمان جدید
- پانسمان تمیز را روی زخم قرار دهید و محکم کنید.
نکته
- وسایل مصرف شده را داخل کیسه پلاستیکی دوتایی ضد آب بریزید و محکم ببندبد.
- دوباره دستان خود را بشویید
- لباس های کثیف را جداگانه بشویید
مراقبت از زخم پای دیابتی
برای مراقبت از زخم پای دیابتی لازم است اقدامات زیر را انجام دهید تا از پیشروی زخم جلوگیری کنید:
زخم پای دیابتی را در مراحل اولیه شناسایی کنید
پاها و انگشتان، کناره‌های پا، پاشنه، کف پا و بین انگشتان را بررسی کنید. اگر از لحاظ فیزیکی قادر به این کار نیستید، از آینه استفاده کنید یا از کسی بخواهید که این کار را برایتان انجام دهد. در صورت مشاهده هرگونه زخم، بریدگی، قرمزی، تاول یا کبودی به پزشک مراجعه کنید.
همیشه پاهایتان را بشویید
هر روز پاهای خود را با آب گرم و صابون ملایم بشویید. آب داغ و صابون قوی به پوست آسیب می‌زند. دمای آب را با انگشت یا آرنج خود بسنجید زیرا به دلیل دیابت ممکن است نتوانید دما را با پای خود درست حس کنید.
پاهای خود را خشک نگه دارید
پاهای خود را خوب خشک کنید زیرا عفونت در نواحی مرطوب ایجاد می‌شود. فضای بین انگشتان را خوب خشک کنید.
از مرطوب‌کننده استفاده کنید
اگر پوست پاهایتان خشک و خشن است از لوسیون یا روغن برای چرب کردن آن استفاده کنید. بین انگشتان لوسیون نزنید.
عادات سالم در مورد پاهای دیابتی
- محلول‌های ضدعفونی‌کننده پوست را می‌سوزاند. هرگز بدون تأیید پزشک از آن‌ها برای پاهای خود استفاده نکنید.
- هرگز از پد گرم‌کننده، بطری آب گرم یا تشک الکتریکی استفاده نکنید.
- پا برهنه راه نروید. بسیاری از افراد دیابتی می‌دانند که نباید پا برهنه روی پیاده‌روی داغ یا ساحل داغ راه بروند ولی مهم است که حتی پیاده در خانه هم راه نروید.
- از پاها در برابر گرما و سرما محافظت کنید.
- هرگز سعی به کندن تاول، پینه و زگیل و سایر ضایعات موجود در پا نکنید. از مواد شیمیایی، تیغ، چسب ضد پینه و غیره برای زدودن زگیل پاها استفاده نکنید و برای اینکار به پزشک مراجعه کنید.
- وقتی می‌نشینید پاهایتان را روی هم نیندازید و به مدت طولانی در یک وضعیت ننشینید.
مراقبت از ناخن پاهای دیابتی
مسائلی مانند مشکلات بینایی، مشکلات عصبی و تغییرات گردش خون در پاها مراقبت‌های روتین ناخن را کمی غیرایمن می‌سازد. اگر قادر به گرفتن ایمن ناخن‌های خود هستید نباید انگشت را زخمی کنید. از پزشک خود بپرسید که آیا اجازه دارید ناخن‌هایتان خودتان کوتاه کنید و از او بخواهید که روش درست این کار را به شما آموزش دهد. در زیر به چند نکته در این مورد می‌پردازیم:
- پس از شستشوی پاها ناخن‌هایتان را بگیرید چرا که در این زمان ناخن‌ها نرم‌تر هستند.
- ناخن‌ها را صاف بگیرید، نه منحنی. در این صورت از رشد ناخن درون گوشت انگشت جلوگیری می‌شود.
- گوشه ناخن‌ها را نگیرید. برای صاف کردن لبه ناخن از سوهان استفاده کنید.
- ناخن را خیلی کوتاه نکنید.
- اگر دید خوبی ندارید یا ناخن‌هایتان سخت و کدر شده است از پزشک یا فرد دیگری بخواهید که ناخن‌هایتان را کوتاه کند.
جوراب و کفش مناسب برای پای دیابتی
اگر نوروپاتی یا آسیب عصبی دارید که روی حس پاها اثر گداشته است با پوشیدن همیشگی کفش از پاهای خود مراقبت کنید.
- کفش باید راحت، اندازه و به خصوص در قسمت انگشتان فضای کافی داشته باشد. هرگز کفش تنگ نخرید.
- کفش پلاستیکی یا ساخته شده از موادی که جلوی تنفس پاها را می‌گیرد نخرید. از کفش چرمی، پارچه‌ای یا جیر استفاده کنید.
- از پوشیدن دمپایی، صندل و کفش‌های جلوباز و یا پاشنه بلند خودداری کنید.
- از کفش‌هایی که قابلیت تغییر اندازه با بند و سگک دارد استفاده کنید.
- هر روز درون کفش را بررسی کرده و به دنبال محلی که برآمده باشد و ایجاد فشار کند بگردید.
- اگر آسیب عصبی دارید هر پنج ساعت پاهای خود را از کفش خارج کرده و استراحت دهید.
- از پزشک بپرسید که آیا کفش خاصی نیاز است.
- استفاده از جوراب لایه نرمی بین پا و کفش ایجاد می‌کند.
- از جوراب تمیز و خشک استفاده کنید.
- از جوراب‌هایی که درز دارند استفاده نکنید زیرا فشار مازاد به پاها وارد می‌کنند.
- اگر پاهایتان سرد است موقع خواب هم از جوراب استفاده کنید.
علائم زخم پای دیابتی
علائم اولیه زخم پای دیابتی شامل:
- سوختگی، گزگز شدن و درد
- از دست دادن حس نسبت به گرما، سرما و لمس
- تغییر رنگ و شکل پا
- از دست دادن موهای روی انگشت شست و پا
- ضخیم شدن و زرد شدن ناخن انگشتان پا
- ایجاد نقاط قرمز، تاول، زخم، پینه عفونی و رشد ناخن درون انگشت پا
اگر هر کدام از این علائم را دارید به فورا به پزشک مراجعه کنید. تأخیر ممکن است سبب ایجاد مشکلات جدی شود.
عوارض زخم پای دیابتی
میزان بالای قند خون سبب آسیب به اعصاب شده و مشکلات گردش خون ایجاد می‌کند. این مشکلات خود سبب ایجاد مشکلات در پاها می‌شود. اگر به مشکلات پاها توجه نشود و درمان به موقع صورت نگیرد، عفونت ایجاد می‌شود. گردش خون ضعیف بهبودی عفونت را سخت می‌کند. پس بهترین کار پیشگیری از ایجاد مشکلات پا و عفونت است. عفونت درمان نشده سبب از بین رفتن پوست و بافت شده و پاها سیاه می‌شود که به آن گانگرن گفته می‌شود. درمان این حالت قطع انگشت یا پاست.
چه موقع برای زخم پای دیابتی به پزشک مراجعه کنیم؟
پزشک باید در هر ویزیت پاها را بررسی کند و یک بررسی کامل پاها هم باید هر سال انجام شود. اگر سابقه مشکلات پا دارید باید بیشتر مراقب باشید. مراقب سلامت باید اطلاع کافی در این مورد به شما داده و به سؤال‌هایتان پاسخ دهد. هر گونه زخم، پینه، تاول، قرمزی، کبودی و بریدگی و عفونتی در پاها را گزارش دهید. در صورت نیاز پزشک شما را به یک متخصص در زمینه پای دیابتی ارجاع داده یا توصیه به استفاده از کفش‌های مخصوص می‌کند.
همچنین تغییر پانسمان فرصتی برای نگاه دقیق تر به زخم پای دیابتی است. در صورت مشاهده تغییرات زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- قرمزی، درد، تورم یا خونریزی بیشتر
- زخم بزرگتر یا عمیق تر
- زخم خشک شده یا تیره
- افزایش ترشح حاصل از زخم
- ترشاحاتی که از زخم می آید غلیظ، خرمایی، سبز یا زرد یا بودار است.
- دمای بدن بیش از 2 ساعت شما بالای 37.8 درجه سانتیگراد است.
